- Strona główna
- »
- Matczyne Królestwo
- »
- Order Orła Białego
Order Orła Białego
Order Orła Białego, był najwyższym honorowym odznaczeniem w Polsce przedrozbiorowej, Księstwie Warszawskim, Królestwie Polskim i Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1921-1939 a także jest najwyższym odznaczeniem w wolnej Polsce od 1990 roku. Order ten po raz pierwszy został ustanowiony przez Augusta II Mocnego 1 listopada 1705 jako nagroda dla wiernych mu magnatów w walce o tron polski.Pierwowzór miał postać złotego, czerwono emaliowanego owalnego medalu. Na awersie znajdował się wizerunek orła białego i łaciński napis: Pro Fide, Rege et Lege (Za Wiarę, Króla i Prawo), na rewersie monogram królewski, AR - Augustus Rex, zwieńczony gałązkami palmowymi.
Całość zawieszano na błękitnej wstędze.
Order ten przywrócony w okresie rozbiorowym w 1807 na mocy konstytucji Księstwa Warszawskiego, a także zachowany w konstytucji Królestwa Polskiego, po upadku powstania listopadowego włączony został do systemu odznaczeń cesarstwa rosyjskiego. W II Rzeczpospolitej, 15 III 1921 nastąpiło jego odnowienie; z dewizą Za Ojczyznę i Naród. Nadawany był do 1939 Polakom i cudzoziemcom, którzy przyczynili się do utrwalenia niepodległości Rzeczypospolitej i odbudowy państwa.
W latach 1939-1945 oraz po zakończeniu wojny do 1989 nadawany był przez działający w Londynie rząd polski na emigracji. Władze komunistyczne w kraju nie nadawały tego odznaczenia. Order Orła Białego ponownie nadawany jest w kraju od 1990 roku, to jest od chwili wyboru Lecha Wałęsy na prezydenta.
W okresie przedrozbiorowym orderem udekorowani zostali m.in.: książę Karol Radziwiłł wojewoda wileński, książę Hieronim Lubomirski hetman wielki koronny, kasztelan krakowski, Michał Ogiński hetman wielki litewski, Ignacy Krasicki najwybitniejszy pisarz polskiego oświecenia, Stanisław Małachowski współautor Konstytucji 3 Maja.
W okresie Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego order ten nadano m.in.: generałowi Janowi Henrykowi Dąbrowskiemu twórcy Legionów Polskich we Włoszech, generałowi Józefowi Zajączkowi uczestnikowi powstania kościuszkowskiego.
W II Rzeczypospolitej Order Orła Białego nadano m.in.: Gabrielowi Narutowiczowi pierwszemu prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, kardynałowi Augustowi Hlondowi prymasowi Polski i papieżowi Piusowi XI.
W okresie okupacji order nadano m.in.: generałowi Władysławowi Sikorskiemu prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie.
Po roku 1990 kawalerami orderu zostali m. in.: Jan Paweł II i Jan Nowak Jeziorański słynny kurier z okupowanej Polski .
Do tradycji należy, że każdy nowo obrany prezydent zostaje uhonorowany Orderem Orła Białego.
S.D./Na podstawie Encyklopedii „Wiem”/