Sanktuarium Macierzyństwa Najświętszej Marii Panny w Dziekanowicach

Święty Krzyż

Na Pielgrzymim Szlaku

„Święty Krzyż”

     Klasztor Świętego Krzyża położony jest na Łyńcu, drugim co do wielkości szczycie Gór Świętokrzyskich. Łysa Góra stała się miejscem kultu religijnego jeszcze w czasach pogańskich. Data założenia klasztoru nie jest znana. Święty Krzyż zaczął odgrywać ważną rolę dopiero za sprawą benedyktynów, którzy zostali tu osadzeni. Nie wiadomo kto i kiedy tego dokonał, oraz skąd pochodzili pierwsi zakonnicy. Wszystkie dane przemawiają za węgierskimi korzeniami klasztoru. Od początku istnienia opactwa przechowywano w nim relikwie Krzyża Świętego, które podarował Książe Emeryk, syn króla węgierskiego Stefana I. Rozkwit świętokrzyskiego opactwa nastąpił w okresie panowania Jagiellonów. Już Władysław Jagiełło hojnie uposażył benedyktynów. Wielka rozbudowa kompleksu klasztornego nastąpiła za czasów jego syna Kazimierza Jagiellończyka, gdy biskupem krakowskim był J.E. ks. kard. Zbigniew Oleśnicki. Przy ich finansowej pomocy wzniesiono właściwie nową świątynię (konsekrowaną w 1455 r) i rozpoczęto rozbudowę klasztornego wirydarza, otaczającego nowymi krużgankami. Pod koniec XV w. opat Maciej z Pyzdr dobudował z północnej strony obszerne skrzydło przeznaczone na szpital i aptekę. Niestety rozwój opactwa przerwał najazd Szwedów. Już w roku 1655 na Świętym Krzyżu zjawili się Szwedzi i Rakoczanie. Złupili kościół i klasztor, spustoszyli wsie. Trzech zakonników poddali torturze i zamordowali. Przez trzy lata wojska szwedzkie przebywały w klasztorze.
Biblioteka klasztorna przechowywała takie dzieła, jak Kazania Świętokrzyskie spisane w XIV w. stanowiące przykład najstarszego polskiego piśmiennictwa, rękopisy kronik Wincentego Kadłubka i Jan Długosza. Niestety duże straty poniósł klasztor podczas okupacji Szwedzkiej w 1655 r. oraz w 1704 r. w czasie wojny północnej. W 1882 r. carski zaborca większość pomieszczeń klasztornych przeznaczył na więzienie. Pierwsza Wojna Światowa, która tak boleśnie dotknęła nasz kraj, nie oszczędziła też Świętego Krzyża. Cofające się wojska austriackie zdewastowały kościół.
W styczniu 1936 r. Święty Krzyż objęli Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej, którzy zabrali się do odbudowy kościoła. Kataklizm II Wojny Światowej spowodował nowe spustoszenia. W pierwszych dniach września 1939 r. ewakuowano więzienie, a 6 września Niemcy zbombardowali krużganki i północne skrzydło. W roku 1941 w pomieszczeniach powięziennych urządzili obóz dla jeńców radzieckich. Sześć tysięcy ludzi zginęło w nim z głodu. Po wojnie w głównym budynku powięziennym urządzono muzeum przyrody świętokrzyskiej i muzeum misyjne, w którym znajdują się pamiątki przywożone z egzotycznych krajów przez Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej, oraz historia łysogórskiego klasztoru. W zachodnim skrzydle z XVII w. zaaranżowano natomiast muzeum flory i fauny łysogórskiej, bo przecież jest to obszar Świętokrzyskiego Parku Narodowego, rosną tu rzadkie okazy roślin i kwiatów, których nie spotkamy w innych rejonach Polski. Święty Krzyż jest ważnym ośrodkiem pielgrzymkowym. W krypcie kaplicy Oleśnickich duże wrażenie robią zmumifikowane zwłoki Oleśnickich, zakonników oraz księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. Jeszcze z czasów pogańskich zachował się tu kamienny wał kultowy otaczający wzgórze, długość prawie 2 km
Góry Świętokrzyskie są najstarszymi polskimi górami, są urocze i fascynujące, kryją w sobie wiele historycznych pamiątek. W klasztorze w Świętym Krzyżu jest wyjątkowy nastrój do modlitwy i refleksji, rzadko spotykana architektura budynków klasztornych i Świątyni przypomina nam pierwsze wieki chrześcijaństwa. A widok jaki się stąd roztacza zachwyca oczy i zostaje długo w pamięci.
Jeżeli Bóg pozwoli będziemy tam 20-tego maja b.r. będzie to pielgrzymka dwudniowa od 19-20 maja, będziemy w Kazimierzu nad Wisłą, Skarżysku Kamiennym i Świętym Krzyżu. Nocleg już mamy zamówiony. Skarżysko Kamienna będzie opisana w następnym numerze. Dlatego robię tą pielgrzymkę w maju ponieważ w tym miesiącu jest tu najładniej. Zapraszam na wspólne pielgrzymowanie.

Olcha